Najstarszy druk Bogurodzicy ze "Statutów" Jana £askiego (Kraków, Jan Haller, 1506) obejmuje 15 tzw. "zwrotek kanonicznych":
Bogarodzica dziewica, Bogiem sławiona Maryja,
U twego syna Gospodzina matko zwolona, Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam.
Kyrieleison.
Twego syna Krciciela zbożny czas,
Usłysz głosy, napełni myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jenże cię prosimy.
O o, dać raczy, jegoż prosimy:
Daj na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kyrieleison.
Narodził się nas dla syn boży.
W to wierzy, człowiecze zbożny,
Iż przez trud Bog swoj lud
Odjął diabłu strożą.
Przydał nam zdrowia wiecznego,
Starostę skował pkielnego,
¦mierć podjął, wspomionął
Człowieka pirwego.
Jenże trudy cirpiał bezmiernie,
Jeszczeć był nie przyśpiał zawiernie,
Aliż sam Bog zmartwychwstał.
Adamie, ty boży kmieciu,
Ty siedzisz u Boga <w> wiecu,
Donieś nas swe dzieci,
Gdzież krolują anjeli.
Tam radość, tam miłość, tam widzenie Tworca
Anjelskie bez końca,
Tuć się nam wzjawiło diable potępienie.
Ni śrzebrem, ni złotem nas diabłu odkupił,
Swą mocą zastąpił.
Ciebie dla, człowiecze, dał Bog przekłoć sobie
Bok, ręce, nodze obie,
Krew świętą swą z boku na zbawienie tobie.
Wierzże w to, człowiecze, iż Jezu Kryst prawy
Cirpiał za nas rany,
Swą świętą krew przelał za nas krześcijany.
O duszy o grzesznej sam Bog pieczą ima,
Diabłu ją odejma,
Gdzież to sam przebywa, tu ją k sobie przyjma.
Już nam czas, godzina, grzechow się kajaci,
Bogu chwałę daci,
Ze wszemi siłami Boga miłowaci.
Maryja dziewica, prosi syna twego,
Krola niebieskiego,
Aby nas uchował ode wszego złego.
Wszytcy święci, proście,
Nas grzeszne wspomożcie,
Bysmy z wami byli,
Jezu Krysta chwalili.
Tegoż nas domieści, Jezu Chryste miły,
Bysmy z tobą byli,
Gdzie się nam radują już niebieskie siły.
Amen, amen, amen, amen, amen, amen,
Amen, tako Bog daj,
Bysmy poszli wszytcy w raj,
Gdzież krolują anjeli.
Hymn (Bogarodzica! Dziewico!)
Juliusz Słowacki
Hymn
Bogarodzica! Dziewico!
Słuchaj nas, Matko Boża,
To ojców naszych spiew.
Wolności błyszczy zorza,
Wolności bije dzwon,
Wolności rośnie krzew.
Bogarodzico!
Wolnego ludu spiew
Zanieś przed Boga tron.
Podnieście głos, rycerze,
Niech grzmią wolności śpiewy,
Wstrzęsną się Moskwy wieże:
Wolności pieniem wzruszę
Zimne granity Newy;
I tam są ludzie — i tam mają duszę...
Noc była... Orzeł dwugłowy
Drzemał na szczycie gmachu
I w szponach niosł okowy...
Słuchajcie! zagrzmiały spiże,
Zagrzmiały... i ptak w przestrachu
Uleciał nad świątyń krzyże.
Spojrzał — i nie miał mocy
Patrzeć na wolne narody,
Olśniony blaskiem swobody
Szukał cienia... i w ciemność uleciał północy.
O wstyd wam! wstyd wam, Litwini,
Jeśli w Giedymina grodzie
Odpocznie ptak zakrwawiony.
Głos potomności obwini
Ten naród — gdzie czczą w narodzie
Krwią zardzawiałe korony.
Wam się chylić przed obcemi,
Nam we własnych ufać siłach;
Będziem żyć we własnej ziemi
I we własnych spać mogiłach.
Do broni, bracia! do broni!
Oto ludu zmartwychwstanie
Z ciemnej pognębienia toni,
Z popiołów Feniks nowy
Powstał lud — błogosław, Panie!
Niech grzmi pieśń jak w dzień godowy.
Bogarodzica! Dziewico!
Słuchaj nas, Matko Boża,
To ojców naszych spiew.
Wolności błyszczy zorza,
Wolności bije dzwon,
I wolnych płynie krew.
Bogarodzico!
Wolnego ludu krew
Zanieś przed Boga tron.
Bogarodzica
To ja Wam coś podeśle jeszcze 
Przydałoby się przekleić
"Bogurodzica" jest najstarszą polską pieśnią religijną. Dwie pierwsze zwrotki powstały prawdopodobnie w pierwszej połowie XIII wieku. Z biegiem lat dopisywano kolejne strofy i w sumie tekst składa się z 22 zwrotek.
Jan Długosz wspomina w swoich "Rocznikach...", że rycerstwo śpiewało ją przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 r. i pod Warną w 1444 r..
Najstarszy rękopiśmienny tekst pochodzi z 1407 roku, najstarszy druk pochodzi z 1506 r..
Dwie pierwsze zwrotki to modlitwa-prośby ludzi średniowiecza (podmiot zbiorowy) kierowane do "Bożyca" czyli do syna bożego (Jezusa) za pośrednictwem Bogurodzicy i Jana Chrzciciela. Pojawia się tu czworo bohaterów : Matka Boża, Jan Chrzciciel, Chrystus i Bóg. W średniowieczu 4 była cyfrą najdoskonalszą i uprzywilejowaną. Tytułowa Bogurodzica miała nie tylko pośredniczyć między Chrystusem a ludźmi, lecz została tak wywyższona, że staje się niemal równa Bogu. Autor nazywa Ją Matką Boga i Dziewicą, ale również "Bogiem sławieną i zwoleną" czyli sławioną przez Boga i ubóstwianą. Maryja straciła więc cechy ludzkie, została wywyższona i gloryfikowana.
W drugiej zwrotce pojawia się Jan Chrzciciel - związane jest to z motywem deesis (trimorphion) czyli pośrednictwem w składaniu próśb do Boga poprzez świętych. Jan Chrzciciel został inaczej potraktowany niż Maryja : pojawia się tylko jako orędownik proszących.
£aski o które proszą wierni związane są z filozofią życiową średniowiecza. Pragną szczęśliwego dostatniego życia na Ziemie, a po śmierci chcą się dostać do nieba.
W Budowie "Bogurodzicy" można dostrzec paralelizm kompozycyjny i kontrast - każda z dwóch pierwszych strof składa się z apostrofy i prośby, ale w pierwszej zwrotce rozbudowana jest apostrofa, a w drugiej prośba.
W wierszu występuje różna liczba sylab - a więc jest to wiersz asylabiczny.
"Bogurodzica" jest przykładem wiersza zdaniowo-rymowego tzn. poszczególne wersy tworzą pełne zdania lub rozwinięte człony zdań. Inaczej jest to przykład wiersza średniowiecznego. W "Bogurodzicy" występują dwa rodzaje rymów : końcowe oraz wewnętrzne. Końcowe są zawsze rymami parzystami, a wszystkie rymy są gramatyczne.
W "Bogurodzicy" występuje wiele archaizmów. Są to :
- archaizmy leksykalne np. dziela (dla) , przebyt (pobyt) , gospodzin (pan)
- archaizmy fleksyjne np. wołacz liczby pojedyńczej rzeczownika w formie mianownikowej (Bogurodzica zamiast Bogurodzico, Maryja zamiast Maryjo)
- archaizmy słowotwórcze np. Bożycze (za pomocą przyrostka -ye określającego syna ojca)
- archaizmy fonetyczne związane z przegłosem polskim : sławiena zamiast sławiona i zwolena zamiast zwolona
- archaizmy składniowe : twego dziela krzchciela zamiast dla twego krzciciela czyli stosowanie konstrukcji bez przyimków.
Pozdrawiam
Przydałoby się przekleić
"Bogurodzica" jest najstarszą polską pieśnią religijną. Dwie pierwsze zwrotki powstały prawdopodobnie w pierwszej połowie XIII wieku. Z biegiem lat dopisywano kolejne strofy i w sumie tekst składa się z 22 zwrotek.
Jan Długosz wspomina w swoich "Rocznikach...", że rycerstwo śpiewało ją przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 r. i pod Warną w 1444 r..
Najstarszy rękopiśmienny tekst pochodzi z 1407 roku, najstarszy druk pochodzi z 1506 r..
Dwie pierwsze zwrotki to modlitwa-prośby ludzi średniowiecza (podmiot zbiorowy) kierowane do "Bożyca" czyli do syna bożego (Jezusa) za pośrednictwem Bogurodzicy i Jana Chrzciciela. Pojawia się tu czworo bohaterów : Matka Boża, Jan Chrzciciel, Chrystus i Bóg. W średniowieczu 4 była cyfrą najdoskonalszą i uprzywilejowaną. Tytułowa Bogurodzica miała nie tylko pośredniczyć między Chrystusem a ludźmi, lecz została tak wywyższona, że staje się niemal równa Bogu. Autor nazywa Ją Matką Boga i Dziewicą, ale również "Bogiem sławieną i zwoleną" czyli sławioną przez Boga i ubóstwianą. Maryja straciła więc cechy ludzkie, została wywyższona i gloryfikowana.
W drugiej zwrotce pojawia się Jan Chrzciciel - związane jest to z motywem deesis (trimorphion) czyli pośrednictwem w składaniu próśb do Boga poprzez świętych. Jan Chrzciciel został inaczej potraktowany niż Maryja : pojawia się tylko jako orędownik proszących.
£aski o które proszą wierni związane są z filozofią życiową średniowiecza. Pragną szczęśliwego dostatniego życia na Ziemie, a po śmierci chcą się dostać do nieba.
W Budowie "Bogurodzicy" można dostrzec paralelizm kompozycyjny i kontrast - każda z dwóch pierwszych strof składa się z apostrofy i prośby, ale w pierwszej zwrotce rozbudowana jest apostrofa, a w drugiej prośba.
W wierszu występuje różna liczba sylab - a więc jest to wiersz asylabiczny.
"Bogurodzica" jest przykładem wiersza zdaniowo-rymowego tzn. poszczególne wersy tworzą pełne zdania lub rozwinięte człony zdań. Inaczej jest to przykład wiersza średniowiecznego. W "Bogurodzicy" występują dwa rodzaje rymów : końcowe oraz wewnętrzne. Końcowe są zawsze rymami parzystami, a wszystkie rymy są gramatyczne.
W "Bogurodzicy" występuje wiele archaizmów. Są to :
- archaizmy leksykalne np. dziela (dla) , przebyt (pobyt) , gospodzin (pan)
- archaizmy fleksyjne np. wołacz liczby pojedyńczej rzeczownika w formie mianownikowej (Bogurodzica zamiast Bogurodzico, Maryja zamiast Maryjo)
- archaizmy słowotwórcze np. Bożycze (za pomocą przyrostka -ye określającego syna ojca)
- archaizmy fonetyczne związane z przegłosem polskim : sławiena zamiast sławiona i zwolena zamiast zwolona
- archaizmy składniowe : twego dziela krzchciela zamiast dla twego krzciciela czyli stosowanie konstrukcji bez przyimków.
Pozdrawiam
...
BOGURODZICA
(tekst i komentarz)
Bogurodzica to najdawniejsza ze znanych polskich pieśni religijnych, a jednocześnie wybitne arcydzieło poezji średniowiecznej. Najstarsza część pieśni składa się z dwóch zwrotek zakończonych litanijnym refrenem Kyrie eleison (Panie, zmiłuj się). Powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku, na co zdają się wskazywać m.in. archaizmy językowe (Bogurodzica, dziela, bożycze), nie spotykane w nieco późniejszych Kazaniach świętokrzyskich. W przeciągu XIV-XVI wieku do części pierwotnej dołączono kilkanaście dalszych strof o tematyce wielkanocnej, pasyjnej i dewocyjnej. Zarówno treść teologiczna, jak kompozycja, wersyfikacja i melodia Bogurodzicy odznaczają się nieprzeciętnymi walorami intelektualnymi i artystycznymi. Nie udało się dotąd odnaleźć bezpośredniego wzorca literackiego w hymnografii średniowiecznej (choć można wskazać na liczne analogie), co pozwala uznać Bogurodzicę za oryginalne dzieło autora rodzimego, zapewne duchownego o wysokiej kulturze teologicznej i literackiej.
W pierwszej zwrotce pieśni wierni zwracają się w misternie skonstruowanej apostrofie do Bogarodzicy z prośbą o pośrednictwo: pozyskanie i spuszczenie (danie) Syna-Boga (w sensie duchowym Maryja, jako rzeczywista Matka Boga i duchowa Matka ludzi, nieustannie rodzi Chrystusa w sercach tych, którzy w Niego uwierzyli), lub też, w nieco innej interpretacji - o pozyskanie u Syna i "spuszczenie" na ziemię jego łaski. W drugiej strofie wierni kierują modły do Chrystusa - za pośrednictwem św. Jana Chrzciciela, "największego między narodzonymi z niewiast" (Mt 11, 11) - o wysłuchanie modlitw, pobożne życie i zbawienie wieczne. Motyw pośrednictwa Marii i Jana Chrzciciela w Bogurodzicy posiada wyrazistą analogię w średniowiecznej ikonografii - powstały w Bizancjum w VI-VII wieku temat Deesis (gr. modlitwa, błaganie) ukazuje Chrystusa - Władcę i Sędziego w asyście Matki i Jana w pozach wstawienniczych. Od X wieku przedstawienie to rozpowszechniło się na Zachodzie i prawdopodobnie tą drogą dotarło również do Polski. Zachowało się m.in. romańskie malowidło ścienne z grupą Deesis w kolegiacie w Tumie pod £ęczycą (ok. 1160) oraz miniatura w tzw. Psałterzu trzebnickim (1. poł. XIII w.).
Dwie najstarsze zwrotki pieśni zbudowane zostały w oparciu o wzorce hymnografii łacińskiej: wersy składają się z równoległych cząstek o jednakowej ilości sylab (np. w I strofie warianty 5+3 i 3+3). Precyzyjnej budowie rytmicznej towarzyszy bogate nasycenie tekstu rymami wewnętrznymi i końcowymi.
Bogurodzica spełniała nie tylko rolę pieśni religijnej; jak odnotowuje m.in. Jan Długosz, rycerstwo polskie śpiewało ją przed bitwą pod Grunwaldem w roku 1410 jako pieśń bojową, a zarazem hymn narodowy (patrium carmen - pieśń ojczysta). Na początku XVI wieku zrodziła się tradycja wiążąca powstanie Bogurodzicy z osobą św. Wojciecha, biskupa i męczennika (zm. 997), a poprzez niego z kręgiem hymnografii bizantyńskiej. Choć dzisiejsza nauka podchodzi nieufnie do tej hipotezy, pozostaje faktem bezdyskusyjnym, iż w Bogurodzicy zostały harmonijnie zespolone dwa nurty chrześcijańskiej tradycji: wschodni, który zrodził i zaszczepił na Zachodzie ideę Deesis, oraz łaciński, który dostarczył polskiemu autorowi wierszowej miary i melodyki.
Najstarszy ze znanych rękopiśmiennych przekazów Bogurodzicy powstał ok. roku 1408; odnaleziono go na wyklejce tylnej okładki rękopisu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, zawierającego łacińskie kazania spisane w 1407 roku. Poniżej podaję jego transliterację i transkrypcję.
Transliteracja
Bogv rodzicza dzewicza bogem slawena maria
U twego syna gospodzina matko swolena maria
Siszczi nam spwczi nam Kyrieleyson
Twego dzela krzcziczela boszicze Uslisz glosi
naplen misli czlowecze Slisz modlitwo yosz
nosimi A dacz raczi gegosz prosimi a naswecze
zbozni pobith posziwocze raski przebith kyrieleyson.
Transkrypcja
Bogurodzica dziewica1, Bogiem sławiena2 Maryja,
U twego Syna Gospodzina3 matko zwolena4, Maryja!
Zyszczy nam5, spu<ś>ci nam6.
Kyrieleison7.
Twego dziela Krzciciela8, bożycze9,
Usłysz głosy, napełń myśli10 człowiecze.
Słysz11 modlitwę, jąż nosimy12,
A dać raczy13, jegoż14 prosimy:
A na świecie zbożny15 pobyt,
Po żywocie ra<j>ski przebyt16.
Kyrieleison.
Objaśnienia językowe
1Bogurodzico Dziewico... Maryjo (formy mianownikowe użyte w funkcji wołacza; 2przez Boga sławiona; 3Pana; 4wybrana; 5pozyskaj, zjednaj nam; 6ześlij, spuść nam; 7Panie, zmiłuj się; 8dla twego Chrzciciela (św. Jana); 9synu Boga (wołacz od słowa bożyc - syn Boga); 10spełń myśli, zamiary, pragnienia; 11wysłuchaj; 12którą zanosimy, odprawiamy; 13racz; 14czego, o co; 15pobożny (lub: pomyślny, dostatni); 16przebywanie, mieszkanie w raju.
* * *
Najstarszy druk Bogurodzicy ze "Statutów" Jana £askiego (Kraków, Jan Haller, 1506) obejmuje 15 tzw. "zwrotek kanonicznych":
Bogarodzica dziewica, Bogiem sławiona Maryja,
U twego syna Gospodzina matko zwolona, Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam.
Kyrieleison.
Twego syna Krciciela zbożny czas,
Usłysz głosy, napełni myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jenże cię prosimy.
O o, dać raczy, jegoż prosimy:
Daj na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kyrieleison.
Narodził się nas dla syn boży.
W to wierzy, człowiecze zbożny,
Iż przez trud Bog swoj lud
Odjął diabłu strożą.
Przydał nam zdrowia wiecznego,
Starostę skował pkielnego,
¦mierć podjął, wspomionął
Człowieka pirwego.
Jenże trudy cirpiał bezmiernie,
Jeszczeć był nie przyśpiał zawiernie,
Aliż sam Bog zmartwychwstał.
Adamie, ty boży kmieciu,
Ty siedzisz u Boga <w> wiecu,
Donieś nas swe dzieci,
Gdzież krolują anjeli.
Tam radość, tam miłość, tam widzenie Tworca
Anjelskie bez końca,
Tuć się nam wzjawiło diable potępienie.
Ni śrzebrem, ni złotem nas diabłu odkupił,
Swą mocą zastąpił.
Ciebie dla, człowiecze, dał Bog przekłoć sobie
Bok, ręce, nodze obie,
Krew świętą swą z boku na zbawienie tobie.
Wierzże w to, człowiecze, iż Jezu Kryst prawy
Cirpiał za nas rany,
Swą świętą krew przelał za nas krześcijany.
O duszy o grzesznej sam Bog pieczą ima,
Diabłu ją odejma,
Gdzież to sam przebywa, tu ją k sobie przyjma.
Już nam czas, godzina, grzechow się kajaci,
Bogu chwałę daci,
Ze wszemi siłami Boga miłowaci.
Maryja dziewica, prosi syna twego,
Krola niebieskiego,
Aby nas uchował ode wszego złego.
Wszytcy święci, proście,
Nas grzeszne wspomożcie,
Bysmy z wami byli,
Jezu Krysta chwalili.
Tegoż nas domieści, Jezu Chryste miły,
Bysmy z tobą byli,
Gdzie się nam radują już niebieskie siły.
Amen, amen, amen, amen, amen, amen,
Amen, tako Bog daj,
Bysmy poszli wszytcy w raj,
Gdzież krolują anjeli.
(tekst i komentarz)
Bogurodzica to najdawniejsza ze znanych polskich pieśni religijnych, a jednocześnie wybitne arcydzieło poezji średniowiecznej. Najstarsza część pieśni składa się z dwóch zwrotek zakończonych litanijnym refrenem Kyrie eleison (Panie, zmiłuj się). Powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku, na co zdają się wskazywać m.in. archaizmy językowe (Bogurodzica, dziela, bożycze), nie spotykane w nieco późniejszych Kazaniach świętokrzyskich. W przeciągu XIV-XVI wieku do części pierwotnej dołączono kilkanaście dalszych strof o tematyce wielkanocnej, pasyjnej i dewocyjnej. Zarówno treść teologiczna, jak kompozycja, wersyfikacja i melodia Bogurodzicy odznaczają się nieprzeciętnymi walorami intelektualnymi i artystycznymi. Nie udało się dotąd odnaleźć bezpośredniego wzorca literackiego w hymnografii średniowiecznej (choć można wskazać na liczne analogie), co pozwala uznać Bogurodzicę za oryginalne dzieło autora rodzimego, zapewne duchownego o wysokiej kulturze teologicznej i literackiej.
W pierwszej zwrotce pieśni wierni zwracają się w misternie skonstruowanej apostrofie do Bogarodzicy z prośbą o pośrednictwo: pozyskanie i spuszczenie (danie) Syna-Boga (w sensie duchowym Maryja, jako rzeczywista Matka Boga i duchowa Matka ludzi, nieustannie rodzi Chrystusa w sercach tych, którzy w Niego uwierzyli), lub też, w nieco innej interpretacji - o pozyskanie u Syna i "spuszczenie" na ziemię jego łaski. W drugiej strofie wierni kierują modły do Chrystusa - za pośrednictwem św. Jana Chrzciciela, "największego między narodzonymi z niewiast" (Mt 11, 11) - o wysłuchanie modlitw, pobożne życie i zbawienie wieczne. Motyw pośrednictwa Marii i Jana Chrzciciela w Bogurodzicy posiada wyrazistą analogię w średniowiecznej ikonografii - powstały w Bizancjum w VI-VII wieku temat Deesis (gr. modlitwa, błaganie) ukazuje Chrystusa - Władcę i Sędziego w asyście Matki i Jana w pozach wstawienniczych. Od X wieku przedstawienie to rozpowszechniło się na Zachodzie i prawdopodobnie tą drogą dotarło również do Polski. Zachowało się m.in. romańskie malowidło ścienne z grupą Deesis w kolegiacie w Tumie pod £ęczycą (ok. 1160) oraz miniatura w tzw. Psałterzu trzebnickim (1. poł. XIII w.).
Dwie najstarsze zwrotki pieśni zbudowane zostały w oparciu o wzorce hymnografii łacińskiej: wersy składają się z równoległych cząstek o jednakowej ilości sylab (np. w I strofie warianty 5+3 i 3+3). Precyzyjnej budowie rytmicznej towarzyszy bogate nasycenie tekstu rymami wewnętrznymi i końcowymi.
Bogurodzica spełniała nie tylko rolę pieśni religijnej; jak odnotowuje m.in. Jan Długosz, rycerstwo polskie śpiewało ją przed bitwą pod Grunwaldem w roku 1410 jako pieśń bojową, a zarazem hymn narodowy (patrium carmen - pieśń ojczysta). Na początku XVI wieku zrodziła się tradycja wiążąca powstanie Bogurodzicy z osobą św. Wojciecha, biskupa i męczennika (zm. 997), a poprzez niego z kręgiem hymnografii bizantyńskiej. Choć dzisiejsza nauka podchodzi nieufnie do tej hipotezy, pozostaje faktem bezdyskusyjnym, iż w Bogurodzicy zostały harmonijnie zespolone dwa nurty chrześcijańskiej tradycji: wschodni, który zrodził i zaszczepił na Zachodzie ideę Deesis, oraz łaciński, który dostarczył polskiemu autorowi wierszowej miary i melodyki.
Najstarszy ze znanych rękopiśmiennych przekazów Bogurodzicy powstał ok. roku 1408; odnaleziono go na wyklejce tylnej okładki rękopisu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, zawierającego łacińskie kazania spisane w 1407 roku. Poniżej podaję jego transliterację i transkrypcję.
Transliteracja
Bogv rodzicza dzewicza bogem slawena maria
U twego syna gospodzina matko swolena maria
Siszczi nam spwczi nam Kyrieleyson
Twego dzela krzcziczela boszicze Uslisz glosi
naplen misli czlowecze Slisz modlitwo yosz
nosimi A dacz raczi gegosz prosimi a naswecze
zbozni pobith posziwocze raski przebith kyrieleyson.
Transkrypcja
Bogurodzica dziewica1, Bogiem sławiena2 Maryja,
U twego Syna Gospodzina3 matko zwolena4, Maryja!
Zyszczy nam5, spu<ś>ci nam6.
Kyrieleison7.
Twego dziela Krzciciela8, bożycze9,
Usłysz głosy, napełń myśli10 człowiecze.
Słysz11 modlitwę, jąż nosimy12,
A dać raczy13, jegoż14 prosimy:
A na świecie zbożny15 pobyt,
Po żywocie ra<j>ski przebyt16.
Kyrieleison.
Objaśnienia językowe
1Bogurodzico Dziewico... Maryjo (formy mianownikowe użyte w funkcji wołacza; 2przez Boga sławiona; 3Pana; 4wybrana; 5pozyskaj, zjednaj nam; 6ześlij, spuść nam; 7Panie, zmiłuj się; 8dla twego Chrzciciela (św. Jana); 9synu Boga (wołacz od słowa bożyc - syn Boga); 10spełń myśli, zamiary, pragnienia; 11wysłuchaj; 12którą zanosimy, odprawiamy; 13racz; 14czego, o co; 15pobożny (lub: pomyślny, dostatni); 16przebywanie, mieszkanie w raju.
* * *
Najstarszy druk Bogurodzicy ze "Statutów" Jana £askiego (Kraków, Jan Haller, 1506) obejmuje 15 tzw. "zwrotek kanonicznych":
Bogarodzica dziewica, Bogiem sławiona Maryja,
U twego syna Gospodzina matko zwolona, Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam.
Kyrieleison.
Twego syna Krciciela zbożny czas,
Usłysz głosy, napełni myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jenże cię prosimy.
O o, dać raczy, jegoż prosimy:
Daj na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kyrieleison.
Narodził się nas dla syn boży.
W to wierzy, człowiecze zbożny,
Iż przez trud Bog swoj lud
Odjął diabłu strożą.
Przydał nam zdrowia wiecznego,
Starostę skował pkielnego,
¦mierć podjął, wspomionął
Człowieka pirwego.
Jenże trudy cirpiał bezmiernie,
Jeszczeć był nie przyśpiał zawiernie,
Aliż sam Bog zmartwychwstał.
Adamie, ty boży kmieciu,
Ty siedzisz u Boga <w> wiecu,
Donieś nas swe dzieci,
Gdzież krolują anjeli.
Tam radość, tam miłość, tam widzenie Tworca
Anjelskie bez końca,
Tuć się nam wzjawiło diable potępienie.
Ni śrzebrem, ni złotem nas diabłu odkupił,
Swą mocą zastąpił.
Ciebie dla, człowiecze, dał Bog przekłoć sobie
Bok, ręce, nodze obie,
Krew świętą swą z boku na zbawienie tobie.
Wierzże w to, człowiecze, iż Jezu Kryst prawy
Cirpiał za nas rany,
Swą świętą krew przelał za nas krześcijany.
O duszy o grzesznej sam Bog pieczą ima,
Diabłu ją odejma,
Gdzież to sam przebywa, tu ją k sobie przyjma.
Już nam czas, godzina, grzechow się kajaci,
Bogu chwałę daci,
Ze wszemi siłami Boga miłowaci.
Maryja dziewica, prosi syna twego,
Krola niebieskiego,
Aby nas uchował ode wszego złego.
Wszytcy święci, proście,
Nas grzeszne wspomożcie,
Bysmy z wami byli,
Jezu Krysta chwalili.
Tegoż nas domieści, Jezu Chryste miły,
Bysmy z tobą byli,
Gdzie się nam radują już niebieskie siły.
Amen, amen, amen, amen, amen, amen,
Amen, tako Bog daj,
Bysmy poszli wszytcy w raj,
Gdzież krolują anjeli.
...
Dla chętnych do pobrania:
http://stolmat.eu/mapy/bogarodzica_rycerska.mp3
http://stolmat.eu/mapy/bogarodzica_wojskowa.mp3
http://stolmat.eu/mapy/bogarodzica_rycerska.mp3
http://stolmat.eu/mapy/bogarodzica_wojskowa.mp3
e ktos jest ciekawy jak to wygląda od strony muzycznej
W polskiej muzyce średniowiecznej bezsprzecznie utworem najznamienitszym jest Bogurodzica. ¬ródła historyczne podają, że pieśń ta wykonywana była przez polskie rycerstwo na polach Grunwaldu i od tego czasu przyjęła się jako forma hymniczna - reprezentatywna dla narodu polskiego. Przy ogromnej anonimowości dzieł tamtego okresu, kiedy tworzono w większości “na chwałę Bożą”, ustalenie autorstwa utworu jest niemożliwe, niemniej muzykolog Hieronim Feicht, pisząc o polskiej pieśni średniowiecznej, podaje, że prawdopodobnym twórcą Bogurodzicy był jednak polski kompozytor. Pierwsze zapiski pieśni pochodzą z XV wieku, natomiast okres jej powstania datowany został na wiek XIII-XIV. Pierwowzorem Bogurodzicy była prawdopodobnie łacińska pieśń Ave Praeclara Maris Stella. W chwili obecnej utwór liczy kilkanaście zwrotek, przy czym najstarsza część składa się z dwóch strof, z których pierwsza skierowana jest do Matki Bożej, druga do Jej Syna - Jezusa.
Melodyka Bogurodzicy, prosta, wręcz surowa, znacznie odbiega swym kształtem od melodii tworzonych w tym czasie w Europie Południowej, opiera się bowiem na skali pentatonicznej - pięciotonowej, która w owym czasie była już archaiczną i właściwie nie używaną. Ale wzniosłość Bogurodzicy, jej wyjątkowość wynika właśnie z zastosowania tak surowego brzmienia. Dzięki prostej melodyce tekst, jako najważniejsze tworzywo średniowiecznego utworu muzycznego, nie zatraca swej czytelności i jasności. Słowa kluczowe są tu podkreślane za pomocą melizmatów, czyli charakterystycznego dla chorału gregoriańskiego śpiewu dwu lub więcej dźwięków na jednej samogłosce bez udziału spółgłosek (np. imię Maryja śpiewane jest jako “Maaaaryyja”).
Dodatkowym wzmożeniem dramatyzmu kompozycji melodycznej Bogurodzicy jest zastosowanie w niej skoków interwałowych, czyli nagłego przenoszenia melodii do wyższych lub niższych rejestrów. Kiedy śpiewamy niskimi dźwiękami i nagle przenosimy pewne elementy melodii wyżej, a potem znów wracamy w rejestr niski - mamy do czynienia ze skokiem interwałowym. A interwał to odległość między wysokościami poszczególnych dźwięków, która może być mała, jak przy kolejno następujących po sobie dźwiękach gamy, lub duża, kiedy wykonywane dźwięki są położone daleko od siebie. Zastosowane w Bogurodzicy przebiegi interwałów wpisują pieśń w tradycję komponowania charakterystyczną dla Europy północno-zachodniej tego okresu - tak kom ponowano np. w Niemczech czy Czechach.
Niezwykle istotnym elementem Bogurodzicy jest jej harmonika. ¦redniowiecze to okres, w którym system dur-moll nie był jeszcze skrystalizowany, a muzyka, o której mówimy, powstawała w oparciu o skale kościelne. Najstarsze zwrotki Bogurodzicy utrzymane są w modusie doryckim, z silnymi pozostałościami pentatonicznymi, kolejne oparte są o modus lidyjski, przemieniony później na tonację F-dur. Tonacja polega na wyznaczeniu centralnego dźwięku (zwanego toniką), do którego dąży melodia. Dążenie to uzyskuje się poprzez stałe “wracanie do niego”, co określamy mianem zwrotu kadencyjnego. Właśnie zastosowanie w Bogurodzicy zwrotów kadencyjnych określa jej przynależność tonacyjną.
W polskiej muzyce średniowiecznej bezsprzecznie utworem najznamienitszym jest Bogurodzica. ¬ródła historyczne podają, że pieśń ta wykonywana była przez polskie rycerstwo na polach Grunwaldu i od tego czasu przyjęła się jako forma hymniczna - reprezentatywna dla narodu polskiego. Przy ogromnej anonimowości dzieł tamtego okresu, kiedy tworzono w większości “na chwałę Bożą”, ustalenie autorstwa utworu jest niemożliwe, niemniej muzykolog Hieronim Feicht, pisząc o polskiej pieśni średniowiecznej, podaje, że prawdopodobnym twórcą Bogurodzicy był jednak polski kompozytor. Pierwsze zapiski pieśni pochodzą z XV wieku, natomiast okres jej powstania datowany został na wiek XIII-XIV. Pierwowzorem Bogurodzicy była prawdopodobnie łacińska pieśń Ave Praeclara Maris Stella. W chwili obecnej utwór liczy kilkanaście zwrotek, przy czym najstarsza część składa się z dwóch strof, z których pierwsza skierowana jest do Matki Bożej, druga do Jej Syna - Jezusa.
Melodyka Bogurodzicy, prosta, wręcz surowa, znacznie odbiega swym kształtem od melodii tworzonych w tym czasie w Europie Południowej, opiera się bowiem na skali pentatonicznej - pięciotonowej, która w owym czasie była już archaiczną i właściwie nie używaną. Ale wzniosłość Bogurodzicy, jej wyjątkowość wynika właśnie z zastosowania tak surowego brzmienia. Dzięki prostej melodyce tekst, jako najważniejsze tworzywo średniowiecznego utworu muzycznego, nie zatraca swej czytelności i jasności. Słowa kluczowe są tu podkreślane za pomocą melizmatów, czyli charakterystycznego dla chorału gregoriańskiego śpiewu dwu lub więcej dźwięków na jednej samogłosce bez udziału spółgłosek (np. imię Maryja śpiewane jest jako “Maaaaryyja”).
Dodatkowym wzmożeniem dramatyzmu kompozycji melodycznej Bogurodzicy jest zastosowanie w niej skoków interwałowych, czyli nagłego przenoszenia melodii do wyższych lub niższych rejestrów. Kiedy śpiewamy niskimi dźwiękami i nagle przenosimy pewne elementy melodii wyżej, a potem znów wracamy w rejestr niski - mamy do czynienia ze skokiem interwałowym. A interwał to odległość między wysokościami poszczególnych dźwięków, która może być mała, jak przy kolejno następujących po sobie dźwiękach gamy, lub duża, kiedy wykonywane dźwięki są położone daleko od siebie. Zastosowane w Bogurodzicy przebiegi interwałów wpisują pieśń w tradycję komponowania charakterystyczną dla Europy północno-zachodniej tego okresu - tak kom ponowano np. w Niemczech czy Czechach.
Niezwykle istotnym elementem Bogurodzicy jest jej harmonika. ¦redniowiecze to okres, w którym system dur-moll nie był jeszcze skrystalizowany, a muzyka, o której mówimy, powstawała w oparciu o skale kościelne. Najstarsze zwrotki Bogurodzicy utrzymane są w modusie doryckim, z silnymi pozostałościami pentatonicznymi, kolejne oparte są o modus lidyjski, przemieniony później na tonację F-dur. Tonacja polega na wyznaczeniu centralnego dźwięku (zwanego toniką), do którego dąży melodia. Dążenie to uzyskuje się poprzez stałe “wracanie do niego”, co określamy mianem zwrotu kadencyjnego. Właśnie zastosowanie w Bogurodzicy zwrotów kadencyjnych określa jej przynależność tonacyjną.
Bogurodzica towarzyszyła Polsce i Polakom w najważniejszych, czasem najtrudniejszych momentach historii. Była śpiewana w chwilach zwycięstw, stawała się modlitwą w chwilach ciężkich. Do niej wracano w czasach rozbiorów jak do źródła, z którego czerpano siłę dla przetrwania. Pieśń ta od samego momentu powstania wzbudzała tak wiele emocji i tak gorące czucia, że pozostała w swej niezmienionej, archaicznej formie do dzisiaj - w polskiej kulturze jest to jedyne tak wyjątkowe zjawisko.
Kto jest online
Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 78 gości